Chỉ định, cách dùng và liều dùng
CHỈ ĐỊNH
Dị ứng và phản vệ: Hen phế quản, phản ứng quá mẫn với thuốc, bệnh huyết thanh, phù thần kinh mạch, quá mẫn.
Viêm động mạch/bệnh chất tạo keo: Viêm động mạch tế bào khổng lồ/đau cơ dạng thấp, bệnh mô liên kết hỗn hợp, viêm đa động mạch kết nốt, viêm đa cơ.
Máu: Thiếu máu tan máu (tự miễn), bệnh bạch cầu (tế bào lympho cấp tính và mạn tính), ung thư hạch bạch huyết, đa u tủy xương, ban xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn.
Tim mạch: Hội chứng sau nhồi máu cơ tim, bệnh thấp tim với viêm tim nặng.
Nội tiết: Suy thượng thận nguyên phát và thứ phát, tăng sản thượng thận bẩm sinh.
Dạ dày-ruột: Bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, hội chứng celiac dai dẳng (bệnh celiac không phản ứng với gluten), viêm gan mạn tính tự miễn, bệnh đa hệ thống ảnh hưởng gan, viêm phúc mạc mật.
Tăng calci máu: U hạt, thừa vitamin D.
Nhiễm trùng (với hóa trị liệu thích hợp): Nhiễm giun sán, phản ứng Herxheimer, tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng, lao kê, viêm tinh hoàn do quai bị (người lớn), viêm màng não do lao, bệnh sốt mò.
Cơ bắp: Viêm đa cơ, viêm da cơ.
Thần kinh: Chứng co thắt sơ sinh, hội chứng Shy-Drager, bệnh đa dây thần kinh mất myelin bán cấp.
Mắt: Viêm củng mạc, viêm màng bồ đào sau, viêm mạch máu võng mạc, khối u giả ở hốc mắt, viêm động mạch tế bào khổng lồ, bệnh mắt Graves ác tính.
Thận: Viêm thận lupus, viêm thận kẽ cấp tính, viêm cầu thận thay đổi tối thiểu.
Hệ hô hấp: Viêm phổi dị ứng, hen suyễn, hen nghề nghiệp, bệnh phổi do nấm Aspergillus, xơ phổi, viêm phế nang, hút dị vật, hút dịch dạ dày, u hạt ở phổi, bệnh phổi do thuốc, hội chứng suy hô hấp ở người lớn, viêm thanh quản co thắt.
Thấp khớp: Viêm khớp dạng thấp, đau cơ dạng thấp, viêm khớp mạn tính ở trẻ vị thành niên, lupus ban đỏ hệ thống, viêm da cơ, bệnh mô liên kết hỗn hợp.
Da: Pemphigus thông thường, Pemphigus bọng nước, lupus ban đỏ hệ thống, viêm da mủ hoại thư.
Các rối loạn khác: U hạt, sốt cao, bệnh Behcet, ức chế miễn dịch trong cấy ghép tạng.
LIỀU DÙNG VÀ CÁCH DÙNG
Liều khởi đầu của viên nén bao tan trong ruột prednisolone có thể thay đổi từ 5 mg đến 60 mg mỗi ngày tùy thuộc vào rối loạn đang điều trị. Thường sử dụng liều chia nhỏ hàng ngày.
Các hướng dẫn điều trị sau đây cần được ghi nhớ đối với tất cả các liệu pháp điều trị bằng corticosteroid:
Corticosteroid là phương pháp điều trị giảm nhẹ triệu chứng nhờ tác dụng chống viêm của thuốc và không bao giờ chữa lành.
Xác định liều thích hợp cho mỗi cá nhân bằng cách thử và sai và phải được đánh giá lại thường xuyên theo diễn tiến của bệnh.
Khi kéo dài liệu pháp corticosteroid và khi tăng liều, tỷ lệ gặp các tác dụng phụ sẽ tăng lên.
Nhìn chung, liều khởi đầu sẽ được duy trì hoặc điều chỉnh cho đến khi đạt được đáp ứng mong đợi. Nên giảm dần liều cho đến khi đạt được liều thấp nhất sẽ duy trì đáp ứng lâm sàng đầy đủ. Sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả cũng có thể giảm thiểu tác dụng không mong muốn.
Ở những bệnh nhân đã dùng nhiều hơn liều sinh lý đối với corticosteroid toàn thân (khoảng 7,5 mg prednisolone hoặc tương đương) trong hơn 3 tuần, không nên ngừng thuốc đột ngột. Việc giảm liều cần được thực hiện phụ thuộc phần lớn vào khả năng tái phát của bệnh khi giảm liều corticosteroid toàn thân. Đánh giá lâm sàng về diễn tiến của bệnh có thể cần thiết trong thời gian ngừng thuốc. Nếu bệnh không có khả năng tái phát khi ngừng điều trị bằng corticosteroid toàn thân nhưng không chắc chắn về việc ức chế vùng dưới đồi – tuyến yên – thượng thận (HPA) thì có thể giảm nhanh liều corticosteroid đến liều sinh lý. Sau khi đạt đến liều hàng ngày tương đương 7,5 mg prednisolone, nên giảm liều chậm hơn để trục HPA phục hồi.
Ngừng đột ngột điều trị corticosteroid toàn thân kéo dài liên tục đến 3 tuần là thích hợp nếu xét thấy bệnh không có khả năng tái phát. Ngừng đột ngột các liều lên đến 40 mg prednisolone mỗi ngày, hoặc tương đương trong 3 tuần không có khả năng dẫn đến ức chế trục HPA liên quan đến lâm sàng ở đa số bệnh nhân. Ở các nhóm bệnh nhân sau, nên cân nhắc ngừng dần dần liệu pháp corticosteroid toàn thân ngay cả sau các đợt điều trị kéo dài 3 tuần hoặc ít hơn:
- Bệnh nhân đã dùng nhiều đợt corticosteroid toàn thân, đặc biệt nếu dùng hơn 3 tuần.
- Khi một đợt điều trị ngắn được chỉ định trong vòng một năm kể từ khi ngừng điều trị dài ngày (trong nhiều tháng hoặc nhiều năm).
- Bệnh nhân có thể bị suy vỏ thượng thận do điều trị corticoteroid ngoại sinh.
- Bệnh nhân dùng liều corticosteroid toàn thân lớn hơn 40 mg prednisolone (hoặc tương đương) mỗi ngày.
- Bệnh nhân dùng thuốc liên tục vào buổi tối.
Trong thời gian điều trị kéo dài, có thể cần tạm thời tăng liều trong giai đoạn căng thẳng hoặc trong các đợt cấp của bệnh.
Nếu không có đáp ứng lâm sàng thỏa đáng với viên nén bao tan trong ruột prednisolone, nên ngừng thuốc dần dần và chuyển sang liệu pháp thay thế.
Chế độ liều gián đoạn
Dùng liều duy nhất một viên nén bao tan trong ruột prednisolone vào buổi sáng vào các ngày xen kẽ hoặc khoảng thời gian lâu hơn là liệu pháp có thể chấp nhận đối với một số bệnh nhân. Khi thực hiện phác đồ này, mức độ ức chế tuyến yên – thượng thận có thể được giảm thiểu.
Hướng dẫn liều lượng cụ thể
Các khuyến cáo sau đây đối với một số rối loạn đáp ứng với corticosteroid chỉ mang tính chất hướng dẫn. Bệnh cấp tính hoặc nặng có thể yêu cầu điều trị liều khởi đầu cao và giảm xuống liều duy trì thấp nhất có hiệu quả càng sớm càng tốt. Giảm liều không được vượt quá 5 – 7,5 mg/ngày trong thời gian điều trị mạn tính.
Da và dị ứng
Liều khởi đầu thông thường thích hợp là 5 – 15 mg/ngày.
Bệnh chất tạo keo
Liều khởi đầu thông thường có hiệu quả là 20 – 30 mg/ngày. Những người có các triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể cần liều cao hơn.
Viêm khớp dạng thấp
Liều khởi đầu thông thường là 10 – 15 mg/ngày. Khuyến cáo dùng liều duy trì hàng ngày thấp nhất tương thích với giảm triệu chứng có thể dung nạp được.
Máu và u lympho
Liều khởi đầu 15 – 60 mg/ngày thường cần thiết với việc giảm liều sau khi có đáp ứng lâm sàng hoặc huyết học đầy đủ. Liều cao hơn có thể cần thiết để làm thuyên giảm bệnh bạch cầu cấp tính.
Các đối tượng đặc biệt
Người cao tuổi
Điều trị bệnh nhân cao tuổi, đặc biệt nếu trong thời gian dài, nên lập kế hoạch lưu ý những hậu quả nghiêm trọng hơn của các tác dụng phụ thường gặp của corticosteroid ở tuổi già.
Trẻ em
Mặc dù có thể sử dụng các phần nhỏ thích hợp liều thực tế nhưng thường xác định liều lượng bằng phản ứng lâm sàng như ở người lớn. Tốt hơn là dùng liều cách ngày nếu có thể.
Cách dùng:
Chỉ dùng đường uống và uống nguyên viên. Không nhai, bẻ, nghiền viên thuốc.